درس آموخته هایی از کرونا برای مدیران

🖊️دکتر مهدی صانعی
به گزارش میامی نیوز،به نقل از روزنامه جهان صنعت،هر چند ویروس کووید ۱۹ یا به اصطلاع رایج ویروس کرونا، زحمات و هزینه های زیادی را برای جامعه بشری بهمراه داشته است اما درس هایی را از مطالعه رفتار این ویروس می توان آموخت که می تواند برای مدیران مفید فایده باشد. شاید وجود همین ویژگی ها و رفتارها در این ویروس است که موجبات استمرار حیات و گسترش آن را تا امروز فراهم کرده است. لذا، برخورداری مدیر از ویژگی های یاد شده نیز می تواند موجبات استمرار دوره مدیریت و موفقیت وی را فراهم نماید. در این نوشتار سعی شده است ۱۹ درس آموخته از رفتار و ویژگی های کووید ۱۹ برای مدیران و موفقیت در مدیریت ارائه گردد.
۱- کرونا دارای رفتاری تهاجمی است، رفتاری منفعلانه ندارد و به بخش های مختلف بدن از جمله ریه ها حمله می کند. در دنیای پیچیده و پرتلاطم امروز، یکی از رموز مدیران موفق، پرهیز از رفتار واکنشی و منفعلانه است. آنها به استقبال تغییر می روند و خود عامل تغییرند نه قربانی تغییر!
۲- کرونا رفتاری عادلانه دارد؛ فقیر و غنی در برابر او یکسان است؛ هر کس که پروتکل های بهداشتی را رعایت نکند مبتلا به خود می کند. پرهیز از تبعیض یکی از خصوصیات بارز مدیران کارآمد است. آنها عدالت را در استخدام، توزیع فرصتهای رشد و ارتقاء، توزیع اطلاعات و دانش، جبران خدمات و … به منصه ظهور می رسانند.
۳- کرونا بطور مداوم خواص جدیدی از خود بروز می دهد(جهش) و دارای قدرت سازگاری بالایی با شرایط جدید است. امروزه هوشمندی یعنی توانایی تطبیق و سازگاری با شرایط جدید فرارو. و چه چیزی مهمتر از این برای یک مدیر جهت کسب موفقیت در محیط های متلاطم و ناپایدار!
۴- کرونا دارای سرعت عمل است، در یک دوره زمانی کوتاه، آثار کوتاه مدت خود مثل تب، بدن درد و … را نشان می دهد. مدیران نیز دارای عملکرد کوتاه مدت و بلندمدت اند. پس از گذشت مدت زمان کوتاهی از حضور مدیر در یک سیستم جدید باید بتدریج آثار کوتاه مدت ناشی از حضور وی آشکار گردد. مدیر باید نتایج کوتاه مدت و پیامدهای بلندمدت ناشی از حضور خود در سازمان ترسیم و تعقیب نماید.
۵- کرونا دارای آثار ماندگار، بلند مدت و متنوع روی بیماران است. این ویروس به نتایج کوتاه مدت و فوری راضی نمی شود. برخی از پیامدهای آن، بلند مدت و برخی دیگر تا پایان عمر همراه مبتلایان بهبود یافته خواهد بود. حضور مدیر در یک سیستم نیز نباید محدود به نتایج گذرا و کوتاه مدت باشد بلکه مدیر باید پیامدهایی ماندگار در سازمان از خود بر جای بگذارد؛ البته از نوع پیامدهای مثبت! آثار و پیامدهایی که سالیان سال و گاه تا پایان عمر سازمان، باقی و ماندگارند.
۶- کرونا اهل علم را به چالش طلبیده است. گروه های مختلفی از پزشکان در اقصی نقاط جهان در تلاشند تا داروی موثری برای درمان کرونا کشف نمایند. مدیر موفق هم مدیری هماوردطلب و چالشی است، هم خود را به چالش می کشد هم کارکنان را و هم سازمان را! او الزاما” دنبال دستاوردهای سهل الوصول و آسان نیست.
۷- کرونا رفتاری غیرقابل پیش بینی دارد. غیرقابل پیش بینی بودن یکی از مولفه های اساسی کسب موفقیت در بازارهای رقابتی است. آندسته از مدیران بخش خصوصی که رفتارهایشان برای رقبا غیر قابل پیش بینی است موفق ترند. در مقابل، چنین به نظر می رسد که این موضوع برای مدیران سازمانهای عمومی و دولتی برعکس باشد؛ بدین معنی که پیش بینی پذیری رفتار یکی از ضرورت های موفقیت مدیریت در بخش دولتی است!
۸- گاه گفته می شود این ویروس یک ویروس جهش یافته آزمایشگاهی است. اگر این گفته واقعیت داشته باشد بدان معنی است که برخی از ویژگی ها و توانمندی های کرونا، ذاتی است و برخی دیگر، اکتسابی. موفقیت مدیران هم منوط به برخورداری از ویژگی های ذاتی و اکتسابی بطور همزمان است.
۹- دامنه تاثیرگذاری کرونا جهانی است نه منطقه ای یا ملی یا محلی. مدیر در تراز جهانی مدیری است که دامنه تاثیر اقدامات وی محدود به یک محله، منطقه یا کشور نگردد و مرزهای جغرافیایی را درنوردد. یک شرکت در تراز جهانی نیز حائز یک چنین ویژگی است. منشاء شیوع کرونا کشور چین بود اما این ویروس امروز بیشتر بعنوان یک ویروس جهانی شناخته می شود تا یک ویروس چینی. شرکت ها هم در مراحل رشد و تکامل خود، ابتدا در نقطه ای از دنیا متولد می شوند و بتدریج به شرکتی در تراز ملی، سپس شرکتی بین المللی، در ادامه به شرکتی چند ملیتی و نهایتا” به شرکتی جهانی تبدیل می شوند. علیرغم اینکه محل و مکان تولد شرکتهای جهانی مثل سامسونگ مشخص است اما به سختی می توان نقطه ای از کره زمین را یافت که آنها حضور نداشته باشند.
۱۰- ترس و استرس همراه با کرونا گاه از خود این ویروس، کشنده تر است. اقتدار یکی از ویژگی های مدیران موفق است اما اگر این اقتدار منجر به شیوع ترس و استرس بین پرسنل گردد طبعا” عوارض و خسارت های آن بیشتر از منافع آن است. لذا، مدیریت استرس و اضطراب کارکنان ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
۱۱- کرونا تغییراتی اساسی و دائمی را در سبک زندگی، شیوه آموزش، شیوه های کار کردن(ترویج دورکاری) و … بوجود آورده است. استقبال از تغییر و تحولات بنیادین در سازمان و پایدارسازی آن از جمله ویژگی های مدیران اثربخش و موفق است. آنها تحول آفرین اند، تحولاتی گسترده و پایدار.
۱۲- ویروس کرونا آسیب پذیری بیشتری را متوجه افراد دارای بیماری های زمینه ای می نماید. در واقع، ویروس کرونا تابع اصل “بقای اصلح” هربرت اسپنسر است که بر اساس آن، طبیعت اشکال نامناسب گونه ها را حذف می کند. مدیران موفق نیز تابع اصل بقای اصلح هستند بدین معنا که افراد اصلح و شایسته را در سازمان حفظ می کنند و افراد ناتوان و ضعیف را حذف می نمایند.
۱۳- کرونا، مسری است و از فردی به فرد دیگر سرایت می کند. موج آفرین است اما امواجی سهمگین و نابودگر. مدیر موفق نیز فردی است موج آفرین؛ اما امواجی سازنده و روحیه بخش در فضای سازمان. او بتدریج از این امواج(که رفتاری سینوسی دارند و مدام بالا و پایین می روند.)، جریانی پایدار می سازد و فرهنگ سازمان را تحت تاثیر حضور و اقدامات خود قرار می دهد.
۱۴- کرونا گفتمان ساز شده است. امروز علاوه بر پزشکان، متخصصان علوم مختلف خصوصا” رشته های منابع انسانی، هر یک از دریچه تخصصی خود، ترغیب به تحلیل تاثیر کرونا بر قلمر و موضوعات مورد مطالعه رشته خود گشته اند. مدیر موفق نیز در عرصه سازمان، گفتمان ساز است. او موضوعات و مسائل مهم سازمان را تشخیص داده و با طرح بحث در جلسات و محافل سازمانی، مدیران و کارشناسان زیر مجموعه را تشویق به توجه و پرداختن به این مسائل و موضوعات می نماید تا بدین ترتیب، فضای گفتمانی سازمان تغییر و بهبود یافته و در نتیجه آن، راه حل های بدیع برای مسائل و موضوعات مختلف سازمان کشف گردد.
۱۵- بقاء و استمرار حیات کرونا منوط به اجتماعات و گردهمایی های انسانی است. فاصله ها نابودگر این ویروس اند. کرونا به مدد همین اجتماعات و گردهمایی ها توانسته است عملکرد و نتایج درخور توجهی(البته از منظر این ویروس: گرفتن جان بیش از یک میلیون انسان در سراسر جهان)کسب نماید. هر چقدر فاصله فیزیکی انسانها از یکدیگر کمتر، دستاوردها(ابتلاء و فوت) صعودی تر و بالاتر! مقابله با کرونا مستلزم “مسئولیت پذیری جمعی” است. موفقیت یک مدیر نیز به ترویج مسئولیت پذیری و پاسخگویی جمعی و کاهش فاصله بین کارکنان در قالب گروه و تیم های کاری جهت نیل به هم افزایی نهفته است. مدیر موفق با توجه به شناختی که از توانمندی های هر یک از کارکنان خود دارد نقش ویژه ای را در تیم های کاری برای وی تعریف می کند و رفتار و عملکرد خاصی را از او انتظار دارد. هر چقدر تماس و تعامل دو و چندجانبه کارکنان با یکدیگر در راستای تحقق اهداف کلان سازمان بیشتر باشد به همان میزان، دستاوردهای حاصله تصاعدی تر و جذاب تر خواهد بود.
۱۶- کرونا بیم و امید را بطور همزمان برای ما به ارمغان آورده است. از یک سو، نگران ابتلاء خود و اطرافیان به این بیماری هستیم و از سوی دیگر، امیدواریم هر چه زودتر واکسن این بیماری، کشف و روانه بازار گردد. مدیر موفق هم نسبت متعادلی از بیم و امید را بطور همزمان در فضای سازمان و قلب کارکنان زنده نگه می دارد. در چنین فضایی، کارکنان امیدوارند که در صورت نیل به عملکردی متعالی، به نحو شایسته مورد تقدیر و تشکر و جبران خدمت قرار می گیرند. از سوی دیگر، نگران افت عملکرد خود هستند و می دانند در صورت ضعف عملکرد، جایی در سازمان نخواهند داشت.

۱۷- کرونا بسیاری از آداب و رسوم فرهنگی رایج مردمان نظیر عروسی، عزا، مناسک ملی و مذهبی و… را تعطیل کرد و تغییر داد. در واقع، کرونا سبک زندگی، سبک کسب و کار، اولویت ها و … را دستخوش تغییرات بنیادین نمود. همه اینها بخشهایی از فرهنگ عمومی محسوب می شوند. مدیران موفق نسبت به تغییر و تحولات فرهنگی و مدیریت فرهنگ سازمان بی تفاوت نیستند. دستیابی به موفقیت پایدار تنها از طریق طراحی و استقرار یک فرهنگ کارآمد در سازمان امکانپذیر خواهد بود. پیترز و واترمن هم در کتاب در جستجوی تعالی، از مدیریت فرهنگ سازمان بعنوان یکی از مشخصه های شرکت های موفق یاد می کنند.
۱۸- کرونا رفتاری موج گونه و سینوسی دارد بدین معنا که میزان شیوع و تلفات انسانی آن در کشورهای درگیر در برهه هایی افزایش و کاهش پیدا می کند بگونه ای که مسئولان امر صحبت از موج اول، موج دوم، موج سوم و … کرونا می کنند. خاصیت و کارویژه مدیران موفق آن است که عملکرد سینوسی سازمان را تبدیل به عملکرد پایدار با رشد مثبت در طول زمان می نمایند. به عبارت بهتر، عملکرد مدیران موفق افت و خیز چندانی ندارد و همواره روندی رو به رشد را طی می نماید.
۱۹- نهایتا” اینکه امروز کرونا نسبت به روزهای اول شیوع، به مراتب قدرتمند تر و خطرناک تر شده است. شاید یکی از دلایل این امر آغاز فصل سرما در کشورهای درگیر با این ویروس است. کرونا از این فرصت محیطی بهره گرفته و خود را تجهیز کرده است. پایش محیط فرارو و اتخاذ تدابیر مناسب جهت بهره برداری از فرصتها و مقابله با تهدیدات از دیگر الزامات کسب موفقیت در مدیریت سازمانها و شرکت هاست.

📰روزنامه جهان صنعت. ۹۹/۸/۲۹. شماره ۴۵۹۸